Pygmalion-effect: hoe verwachtingen leraar leerprestaties beïnvloedt

In dit artikel richten we ons op het Pygmalion-effect (ook bekend onder de naam Rosenthal-effect), een theorie dat stelt dat de verwachtingen van een leraar de leerprestaties van leerlingen kunnen beïnvloeden. Wat houdt het precies in en waar komt de term vandaan?

Het Pygmalion-effect in het onderwijs

Veel later, in 1968, is door Rosenthal en Jacobson een eerste onderwijskundige theorie gekoppeld aan deze legende, het zogenoemde Pygmalion-effect. De theorie stelde dat leerlingen zich in de les gedragen naar de verwachtingen van de docent, zowel in positieve als negatieve zin. Bij hoge verwachtingen van de leerkracht, presteert de leerling beter. Dit komt doordat de hoge verwachtingen het handelen van de leerkracht beïnvloeden, waarmee de leerkracht positieve signalen en aanmoediging uitstraalt.

De aanmoediging zorgt er vervolgens voor dat leerlingen meer vertrouwen krijgen in hun eigen capaciteiten en daardoor harder gaan werken. Hoewel de wijze van onderzoeken kritiek heeft ontvangen van andere onderwijswetenschappers, zijn er later meer onderzoeken gedaan die de conclusie van Rosenthal en Jacobsen veelal ondersteunden.

De ethische bezwaren die destijds geuit werden tegen Rosenthal en Jacobson waren volkomen gegrond. Zonder dat de onderzoekers het doorhadden, hadden zij een oneerlijk voordeel gecreëerd voor de leerlingen die zij als 'talentvol' bestempelden. Deze etikettering gaf deze groep leerlingen een aanzienlijke voorsprong op hun klasgenoten die het label niet kregen.

De belangrijkste les om hiervan te leren is dat we dit voordeel het beste aan alle leerlingen kunnen geven. Het is belangrijk je bewust te zijn van je eigen verwachtingen en vooroordelen en om te proberen een positieve en ondersteunende omgeving te creëren voor iedereen.

Eerlijke leerkansen voor iedere leerling

Ook bij Noordhoff basisonderwijs is er een nadruk op het belang van hoge verwachtingen van de leerlingen. Leerlingen presteren het best als wij, de leraren én Noordhoff, met z'n allen het beste van ze verwachten. We geloven dat leren beter gaat als je jezelf gezien voelt, als er iemand in je gelooft. Vanaf de kleuters tot en met het uitstroomniveau in groep 8, en ook daarna. We bouwen aan een stevige kennisbasis voor iedereen, ongeacht thuissituatie, talent en achtergrond. Een basis die de leerlingen mee kunnen nemen van het basisonderwijs naar het voortgezet onderwijs.

Het Pygmalion-effect bij Noordhoff

Het is natuurlijk vooral in handen van de leerkracht om alle leerlingen een voordeel te geven door hoge verwachtingen van ze te hebben. Maar via onze leermiddelen kunnen wij hier wel een belangrijke bijdrage in leveren. Met behulp van differentiatie bieden we leraren handvatten aan om de talenten van de leerlingen optimaal te benutten. Leerlingen zitten bij onze methoden niet vast aan een klimroute en krijgen elke keer weer een nieuwe kans om het te proberen. Daarnaast kunnen we de leerkrachten tijd en werk besparen door ze te helpen met bijvoorbeeld hun lesplannen, zodat ze meer tijd en aandacht aan de leerlingen kunnen geven.

Wil je meer weten over hoe we bewezen effectieve leermiddelen maken, het belang van een doorlopende pedagogisch-didactische aanpak of andere gerelateerde onderwerpen? Lees dan onze blogs over de doorlopende leerlijn